فرش گلیمها عموما با نقوش شکسته (هندسی) بافته میگردند.این نقوش اضافه مشتمل بر لوزی، سه گوش، چهار گوش، گونههای گل، بوته، ترمه، شش گوش، گونههای حیوانها اهلی و درنده و نیز بخش اعظمیاز نقوش دیگر میگردد.دیرین ترین فرش گلیم بافته گردیده در مصر به دست آمده.اما در کشورهایی مانند هند، چین، افغانستان، پاکستان و دیگر سرزمینهای خاورمیانه بافت فرش گلیم چهره میگیرد .
قالیشویی در مشهد
گلیم بافتها اشکال گوناگونی دارا هستند که میشود به گلیمچه، مسند، خورجین، ورنی، جوال و…اشاره نمود.در میهن ما جمهوری اسلامیایران بیش تر فرش گلیمها در استا نهای عجم، مشهد، کردستان، یزد، اردبیل،گرگان،کرمان، بلوچستان، آذربایجان و…بافته میگردند.فرش گلیمهای میانگین معمولا دارنده بعدها یک متر در دو متر، مسندها ۱۵۰در۱۰۰ و پادریها در بعدها ۹۰در۶۰ میباشند.فرش گلیمهای اهل ایران به دو طرز: کرباس و صوفی نیز در دارهای عمودی یا این که ایستاده، افقی یا این که زمینی بافته میشوند.
یک فرش گلیم بافته گردیده دربرگیرنده اجزای پایین میگردد:
گیس باف یا این که زنجیره بافی،گوشه سپید رنگ و یا این که طبق ذوق و سلیقه خویش بافنده، شیرازه، ملیله کاری، کناره معمولی، لبه یار متن، موضوع وخود نقش.گلیم هرسین که مرتبط با استان کرمانشاه میباشد از آوازه خاصی برخورداراست.
گلیم ورنی که مرتبط با استان آذربایجان میباشد ظاهرا مانند فرش اما فاقد پرز میباشد که روی این دسته فرش گلیمها نقش پررنگ تولید مینمایند و امروزه در بازار جور ماشینی آن به اسم گلیم – فرش جان دار میباشد.
فرش گلیم دورو مرتبط با استان اردبیل میباشد که هر دو طرفش به یک صورت میباشد که از تنوع رنگ و نقوش متعددی برخورداراست.
فرایند بافت گلیم
اولیه مرحله بافت فرش گلیم چله کشی میباشد.برای این مراد پس از گزینش دار نخست دو حرفه طناب با فواصل دلخواه به موازات ذیل دار دستگاه گلیم بافی بسته میشود که در اصطلاح چله کشی با تیتر زه دار آیتم به کارگیری قرار میگیرد آن گاه رمز نخ پنبهای که دارنده نازکی یا این که ضخامت متبوع بوده و تا قبل از اینً به طور گلوله در آمده به منتها الیه سمت راست یا این که چپ پایین دار گره زده میگردد آن گاه گلوله نخ را از پشت اولی زه دار و از جلوی دومین زه دار عبور داده و از روی سردار به پشت میبرند و از ذیل دار بیرون میکنند.
بعداز چله کشی نوبت به بستن کوجی میگردد که قطعه چوبی استوانهای صورت به قطر نسبتاًً چهار سانتی متر و طولی متساوی پهنا گلیم بافی میباشد.کار زنجیر بافی در پیشین از بافت فرش گلیم چهره میگیرد و به بافنده قابلیت میدهد تا کار بافت با سرعت بیشتری انجام گیرد.
بعداز آخر چله کشی لازم میباشد ترتیبی انجام گردد که چلههای دوانده گردیده در جای خویش اثبات بمانند؛ چون در زمان بافت چراکه برای تولید تراکم در بافت و اضافه فشرده شدن پودها بر نصیب بافته گردیده ضربه وارد میگردد و معمولاً مبتنی بر طرح، ضربات دفتین تنها بر یکسری چله وارد میآید و موجب اشکالاتی خواهد شد یکی شیوههای معمول جهت پیشگیری از بروز این انواع این میباشد که روی چلهها پارهای چسب مالیده میگردد تا چلهها نتوانند جنبش نمایند(dot)
طرز بافت
ساخت گلیم معمولاً با بافت یکسری رج معمولی که نزد بافندگان به گیس بافی آوازه داراست شروع میشود برای این فعالیت حدود ۱۵ تا ۱۶ سانتیمتر از اولِ چلهها به مراد ریشه در لحاظ گرفته شدهاست و بعد از آن یه خرده از فرش گلیم با نخ از مدل چله به طور یکیاز دربین بافته میگردد.
گهگاه نیز بافندگان برای این نصیب از نخهای رنگی به کار گیری مینمایند و کار بافت را به طور دو تار از رو و دو تار از ذیل انجام میدهند و بعداز بافت هر رج بطور معمولی دو رج نیز بافت زنجیرهای به اولِ گلیم میافزایند و بهدنبال آن کار اصلی بافت را انجام می¬دهند بعداز نصیب زنجیره¬ای گلیم بافت اصلی آن انجام میپذیرد و بافنده طبق نقشه یا این که اثر ذهنیات خویش، نخهای رنگی را که تا قبل از اینً به طور گلوله درآمده از لابه لای تارهای گلیم عبور میدهند.
لازم میباشد برای هر رج بافته گردیده دفتین زده شود طرز درست دفتین زدن در گلیم بافی اهمیت متعددی دارااست برای این فعالیت لازم میباشد بافنده گونه دفتین را طوری نگه داراست که مسافت آرنج تا مچ دست به طور کاملً افقی قرار گیرد و دفتین با جنبش مچ دست بالا و ذیل برود.قابل ذکر میباشد که تارهای فرش گلیم که معمولاً از نخ پنبهای میباشد مدام پارهای بیش تر از اندازه فرش گلیم بریده میگردد.